گاهی نظم و ارتباط صحیح بین دندانها و دو فک به دلایل مختلفی برقرار نشده یا در هنگام رویش دندانها به دلایل بهوجود آمدن اختلالات در مسیر طبیعی و صحیح رویش دندانها دستخوش تغییر نامطلوب شده، در نتیجه آن مشکلات و ناهنجاریهایی ایجاد میشود که رفع آنها نیاز به انجام درمانهای ارتودنسی و ارتوپدی دو فک دارد.
ماهیت ارتودنسی
ارتودنسی یعنی منظم کردن دندانها و برقراری رابطه صحیح بین دندانها و دو فک به نحوی که بتوانند وظایف خود را در سلامتی کامل و بهخوبی انجام دهند.
در مواردی که دندانهای شخصی کج و معوج و نامرتب هستند یا دندانهای یکی از دو فک بیش از حد بیرون زده است، نیاز به درمانهای ارتودنسی احساس میشود. از طرف دیگر در مواقعی که یکی از دو فک بالا یا پایین بیش از اندازه کوچک یا بزرگ یا فاصله بین دندانها زیاد است، ارتودنسی راه حل مناسبی برای رفع این نقایص به شمار میرود.
همچنین متخصصان ارتودنسی به افرادی که هنگام باز و بسته کردن دهان، فک پایین شان به سمت راست یا چپ منحرف میشود یا هنگام بستن دهان، تعدادی از دندانهای جلوی دهان آنان به هم نمیرسند و نمیتوانند با هم تماس و ارتباط برقرار کنند، درمانهای ارتودنسی را پیشنهاد میکنند. در مواردی هم که کودکان در سنین بین 6 تا 12 سالگی که سن تبدیل دوره دندانهای شیری به دندانهای دائمی است و اصطلاحاً به آن «دوره دندانی مختلط» گفته میشود به دلایل مختلفی از قبیل افتادن دندانهای شیری و رویش دندانهای دائمی، دچار اختلال و نامرتبی میشوند که میبایست به منظور بررسی و اصلاح روند رویش دندانها به متخصص ارتودنسی مراجعه شود.
بهترین درمان ارتودنسی
قرار نگرفتن صحیح دندانها و دو فک باعث ایجاد صورت نازیبا و گاه امتناع بیمار از پرداختن به فعالیتهای اجتماعی، نشاط و خنده شده، گوشهگیری و انزوا را در فرد به همراه دارد و در نهایت سبب ایجاد مشکلات روانی در او و تشدید آنها میشود.
از سوی دیگر به دلیل آنکه تمیز کردن دندانهای نامرتب و برداشتن پلاک دندانی ارتودنسی از روی سطوح مختلف دندانها بسیار مشکل است، پوسیدگیهای دندانی و حتی بیماریهای لثه نیز در این افراد بیشتر دیده میشود.
خوشبختانه امروزه درمانهای ارتودنسی با توجه به پیشرفت علم و تکنولوژی در سنین مختلف انجام میشود و به نتایج مطلوب هم میرسد. با توجه به افزایش سن مراجعهکنندگان برای انجام ارتودنسی و فراگیر شدن این نوع از درمان و از سوی دیگر پیچیدگیهای بالای درمانی برخی از بیماران، وجود ارتباط مقابل بین رشته ارتودنسی و سایر رشتههای دندانپزشکی مانند پروتز و جراحی فک و صورت اجتناب ناپذیر است.
امروزه استفاده از ابزارهای جدید در ارتودنسی، نقش مهم و بسزایی را در درمان ایفا میکنند و یکی از این ابزارها که دردهه اخیر ابداع شده و مورد استفاده قرار گرفته، «مینی ایمپلنتهای ارتودنسی» هستند که در ایران نیز همگام با سایر کشورها توسط متخصصان مورد استفاده قرار میگیرد.
ارتودنسی درمانی مختص دوران نوجوانی نیست و بسیاری از بزرگسالان نیز حتی در سنین بالا از این درمان بهره مند می شوند.پس بهتر است ابتدا کمی در مورد دندان ها توضیح دهیم. دندان ها در بسیاری از افراد در زاویه درست و فاصله مناسب از هم رویش نمی کنند. در بعضی افراد دندان ها ممکن است خیلی نزدیک به هم یا روی هم رویش پیدا کنند و بدین ترتیب نامرتبب و شلوغ خواهند بود.
نکته بعدی به تفاوت سایز فک و دندان ها برمی گردد، یعنی امکان دارد فک کوچک بوده ولی دندان ها بزرگ باشند که دراین صورت دندان ها شلوغ به نظر می رسند. برعکس این حالت هم باعث می شود، بین دندان ها فاصله ایجاد شود.
درمواردی مانند، افتادن و از دست دادن زود هنگام دندان های شیری یا دائمی، برخی از انواع مشکلات پزشکی، تصادف و عاداتی مثل مکیدن شصت دست و... هم می تواند منجر به بروز این اختلالات شود. در آخر اینکه افراد زیادی که دچار نامرتبی دندان هستند گاهی با ظاهر خود مشکل دارند. ارتودنسی به آنها کمک می کند لبخند زیباتری داشته باشند.
ارتودنسی چیست؟
ارتودنسی علم تصحیح روابط نامناسب فک و دندان و جفت و ردیف کردن دندان های نامنظم است. درنهایت، با انجام ارتودنسی مشکلات مربوط به نظم، ترتیب و قرارگیری دندان ها در فک برطرف شده و فرد می تواند با کیفیت بهتری غذا بخورد و از زیبایی بیشتری هنگام صحبت کردن و لبخند زدن برخوردار باشد.
بهترین زمان ارتودنسی چه زمانی است؟
زمانی که ساختمان های صورت در حال رشد هستند، ارتودنسی راحت تر و ساده تر انجام می شود و در زمان کمتری موفقیت بالاتری خواهد داشت.
سن مناسب ارتودنسی در دخترها قبل از ۱۳ سالگی و در پسرها قبل از ۱۵ سالگی است. اگر این زمان سپری شود تصحیح روابط به زمان و انرژی بیشتری نیاز دارد. البته در سنین بالا تر، بیشترین هدف درمان، مرتب کردن دندان ها و در سنین پایین تر بیشترین هدف درمان ارتودنسی، رفع اختلالات فکی و تغییر چهره است.
سن بیمار از این نظر اهمیت دارد که به ما نشان می دهد چه امکاناتی برای درمان ارتودنسی در اختیار داریم. آیا زمانی برای پیش درمانی در اختیارمان است یا خیر؟ یا اصلا چنین درمان هایی ضروری است؟ آیا از فاکتور رشد می توان کمک گرفت یا خیر؟ تمام جواب ها به سن بیمار ختم می شود؛ به همین دلیل بیماران را از نظر سنی دسته بندی می کنیم. البته فراموش نکنید که تا زمانی که دندان در دهان است می توان این درمان ارتودنسی را انجام داد و به قول معروف هیچ وقت دیر نیست.
دوره درمان ارتودنسی چند سال است؟
درمان ارتودنسی به طورمعمول حدودا یک سال ونیم تا ۲سال و نیم طول می کشد، البته به دنبال آن برای حفظ روابط بین دندانی باید تا مدتی از پلاک نگهدارنده استفاده کرد. همانطور که گفته شد، مدت و زمان بستگی به نوع درمان و سن بیمار هم دارد.
درمان های ارتودنسی به چند صورت است؟
به ۲صورت: ۱. ارتودنسی متحرک ۲. ثابت
روش ارتودنسی متحرک به طور معمول برای دختران از ۹ تا ۱۰ سالگی و برای پسران از ۱۰ تا ۱۱ سالگی مناسب است. همچنین درمان از طریق روش ثابت برای دخترانن ۱۲ تا ۱۳ سالگی(به بعد) و برای پسران ۱۲ تا ۱۴۴ سالگی(به بعد) انجام می شود.
ارتودنسی متحرک چیست؟
از فک بالا و پایین بیمار قالب گرفته شده و پلاک بالا و پایین ساخته می شود. ارتودنسی متحرک مزیت های خاص خود را دارد؛ از جمله بیمار می تواند هنگام غذا خوردن آن را از دهانش بیرون آورده و بعد از استفاده ازمسواک و نخ دندان دوباره در دهانش بگذارد. این روش ارتودنسی برای افرادی که سن کمتری دارند بهتر است، زیرا علاوه بر مشکلات دندانی، می تواند ناهنجاری های استخوانی فک ها را نیز رفع کند ولی در انجام حرکات دندانی محدودیت دارد.
کدام نوع درمان ارتودنسی ارجحیت دارد؟
هر کدام از این روش های درمانی موارد تجویز خاص خود را دارد. روش متحرک ارتودنسی بیشتر برای بیماران زیر ۱۲ ۱۴ سال کاربرد دارد و بعد از آن به دلیل تثبیت نسبی ساختمان های استخوانی فک ها عملا روش ارتودنسی متحرک تاثیر زیادی دربر نخواهد داشت. برای بیمارانی که بالاتر از این سن هستند معمولا درمان ثابت تجویز می شود تا دندان ها در وضعیتی منظم تر در فک قرار گیرند.
اگر در سنین بالا نیاز به تصحیح وضعیت استخوان فک ها وجود داشته باشد (که در بسیاری از موارد در سنین پایین تر با درمان های معمولی و ارزان تر، ارتودنسی متحرک درمان پذیر هستند). علاوه بر درمان ارتودنسی ثابت، جراحی فک نیز مد نظر قرار می گیرد که توسط متخصص جراحی دهان و فک و صورت انجام می شود.
ارتودنسی ثابت چیست؟
دراین نوع ارتودنسی اجزای کوچکی به نام «براکت» توسط مواد دندانپزشکی روی سطح دندان چسبانده می شود و بدون اینکه به دندان آسیبی برساند، توسط سیم ها و کش هایی مخصوص، دندان ها به سمت مورد نظر سوق داده می شود. در این روش ارتودنسی همه این اجزا ثابت بوده و بیمار نمی تواند به صورت دلخواه آنها را از دهان خود خارج کند. این روش معمولا برای درمان های دندانی قابل اجراست، زیرا علاوه بر حرکت دادن دندان ها، ریشه های آنها را هم حرکت می دهد، بنابراین متخصص ارتودنسی کنترل بیشتری روی دندان ها دارد.
عوارض ارتودنسی چیست؟
بیمارانی که متقاضی درمان ارتودنسی هستند باید بهداشت بسیارخوبی داشته باشند، چون در شرایط قرارگیری پلاک های متحرک و به خصوص براکت و سیم های ثابت رعایت بهداشت دهان مشکل تر می شود و اگر بیمار دقت و تمرکز کافی در رعایت بهداشت خود نداشته باشد، دندان ها زیر براکت و سیم های ارتودنسی به سرعت دچار پوسیدگی می شوند.
مشکل بعدی احتمال برگشت درمان است. به اصطلاح «برگشت» بخشی جدایی ناپذیر از درمان ارتودنسی است. این وضعیت درصورتی که بیمار دستور متخصص را برای استفاده منظم از پلاک های نگهدارنده بعد از درمان ثابت نادیده بگیرد یا در بیمارانی که توسط دندانپزشک غیرمتخصص ارتودنسی درمان شده اند، مشاهده می شود.
ارتودنسی ثابت در واقع درمان ناهنجاری هایی است که در رابطه با دندانها و فک ها نسبت به قاعده جمجمه وجود دارد.
در درمان ارتودنسی ثابت دندانها به مکان و نقطهای حرکت داده میشود که از لحاظ زیبایی بهترین حالت ممکن را ایجاد کند. در این مقاله به یکک سری از باور های غلطی که در میان مردم وجود دارد بپردازیم و این باور های غلط را رفع کنیم با ما همراه باشید.
یکی از این روش های جدید درمان ارتودنسی، ارتودنسی است که از ده تا 12 سال پیش در دسترس مردم قرار گرفته است. ارتودنسی نامرئی در واقع به طلقهای شیشهای گفته میشود که با توجه به ناهنجاریهای دندانی تعداد آنها متفاوت است. این طلقهای ارتودنسی تا چند سال پیش تنها برای برخی درمانهای ویژه قابل استفاده بود، اما بسیاری از این مشکلات مرتفع شده است. البته هنوز هم درمان ارتودنسی همه ناهنجاریها با این وسیله مقدور نیست. این طلقهای بیرنگ روی دندانها قرار میگیرند و به زحمت میتوان آنها را دید. بیمار هم هر دو هفته این طلقها را تعویض میکند و متخصص ارتودنسی طلق جدیدی را که با توجه به وضع دندانهای بیمار به شرکت سازنده سفارش داده وارد دهان بیمار میکند. بنابراین حتی در صورت تغییر رنگ این طلقها هم با توجه به اینکه زود تعویض میشوند، بهه چشم نمیآیند. این درمان ارتودنسی فوقالعاده راحت است و در طول درمان ارتودنسی، کمتر کسی متوجه میشود که چیزی روی دندانهای بیمار قرار دارد. البته همانطور که گفتم این طلقها محدودیتهایی دارد و تنها 15 تا 20 درصد افرادی که نیاز به ارتودنسی دارند میتوانند از اینها استفاده کنند. ضمن اینکه این درمان بسیار گران است. البته نوع دیگری از درمان ارتودنسی نامرئی هم هست که در طول درمان مشخص نیست که سیمها در سمت داخلی دندانهای بیمار قرار دارند. در این روش سیمهای ارتودنسی از داخل رویی دندانها نصب میشود. این درمان ارتودنسی هم کاملا موثر است هرچند زمانگیرتر و گرانتر از درمانهای معمولی است، اما بسیارر مطلوب است و از آنجا که نوع برکتهای ارتودنسی با برکتهای معمولی فرق دارد، زبان را اذیت نمیکند و به نسوج اطراف دندان هم صدمه نمیزند وو تنها باید بهداشت دهان و دندان بخوبی رعایت شود.
این باور نادرستی است. ارتودنسی ناحیه پایینی صورت را به طور کامل تحت تاثیر قرار میدهد و نه تنها لبخند، بلکه فرم لب و ارتفاع بینی تا چانه را اصلاح میکند. به عبارت دیگر با ارتودنسی ثابت میتوان چهره بیمار را بهتر کرد. میتوان صورت خیلی گرد راا کشیدهتر نشان داد. زمانی که ما وضع مطلوبی برای صورت بیمار در نظر بگیریم دندانها و فکها باید در موقعیتی باشد که نهایت زیباییی را فراهم کند و ارتودنسی میتواند این کار را انجام دهد.
این که بزرگسالان نمیتوانند ارتودنسی انجام دهند، باور نادرستی است. ارتودنسی سن خاصی ندارد. نوزادی که با کام شکری به دنیا آمده در همان ابتدا تحت درمان ارتودنسی قرار میگیرد. به دلیل برخی سندرمها مانند سندرم کروزن نیز ارتودنسی زودتر انجام میشود که معمولا با جراحی همراه است. این درمان ارتودنسی برای افراد بسیار مسن هم میتواند جوابگو باشد. البته ارتودنسی برای بچهها در کشورهایی مثل آمریکا در سن شش سالگی انجام میگیرد. این که گفته میشود ناهنجاریهای دندانی بیشتر از گذشته شدهه است، یک باور درست است.
در گذشته در بسیاری از موارد از ارتودنسی متحرک استفاده میشد، اما اکنون این روش بندرت مورد استفاده قرار میگیرد و تقریبا کنار گذاشته شده است. ارتودنسی متحرک نمیتواند دندانها را در یک فضای سهبعدی جابهجا کند اما در ارتودنسی ثابت، امکان جابهجایی دندانها در یک فضای سه بعدی وجود دارد. در روش درمانی ارتودنسی متحرک موفقیت تا حد زیادی به همکاری بیمارر بستگی دارد. در عین حال برخلاف آنچه تصور میشود، روش درمانی ارتودنسی ثابت کمتر به دندانها صدمه میزند؛ چراکه دندانها درر جهت کنترل شده حرکت میکنند. اگر از ارتودنسی متحرک استفاده شود، ریشه دندان در جهت نامناسبی حرکت میکند که ممکنن است به تحلیل ریشه منتهی شود.
برخی انحرافات و ناهنجاریها در فک یا دندان میتواند به کمک ارتودنسی درمان شود. برخی ناهنجاریهای فک بالا و پایین نیز بهتر است در سن خاصی نسبت به وضع رشدی بیمار درمان شود. به طور مثال برای درمان ناهنجاریهای فک نسبت به جمجمه بهترر است در سنین رشد ارتودنسی انجام شود و ناهنجاری رفع شود تا در سالهای بعد نیاز به جراحی به حداقل برسد، اما برخی از ناهنجاریها از کنترل خارج است. برخی از ناهنجاریها ممکن است آنقدر شدید باشد که درمان ارتودنسی به تنهایی نمیتواند آنن را درمان کند.
ارتودنسی یک درمان است و قرار نیست چیزی را خراب کند. اگر این درمان درست انجام شود و هم متخصص ارتودنسی و هم بیمار کار خود را درست انجام دهند مشکلات و عوارض بعدی برای فرد ایجاد نخواهد شد. در ارتودنسی بهداشت حرف اول را میزند بیمار باید تمامم دستورات متخصص ارتودنسی را بدرستی اجرا کند و نحوه درست مسواک زدن و نخ کشیدن دندانها را رعایت کند. بیشک، گذاشتنن برکتها و سیمهای ارتودنسی در دهان، گیر غذایی را بیشتر میکند و اگر بیمار در رعایت بهداشت کوتاهی کند دندانها پوسیده میشوند.. متخصص ارتودنسی هم در درمان ارتودنسی هم باید اصول را رعایت کند در غیر این صورت ممکن است ریشه دندانها کوتاه شود.. معمولا کسانی که مشکلات فکی و دندانی دارند مشکلات لثهای هم خواهند داشت. درمان ارتودنسی برای رفع این مشکلات همم بسیار کمک کننده است. دندانی که کجشده به لثه و نسوج اطراف خود صدمه میزند، اما زمانی که این دندان با ارتودنسی صاف شود،، نیروی وارده به فک و جویدن نیز بهتر میشود.
این موضوع تا حد زیادی به روش ارتودنسی بستگی دارد. اگر روش انتخاب شده برای درمان بیمار از ابتدا ارتودنسی ثابت باشد، نتیجه خیلی بهتری به همراه خواهد داشت. البته بیمار نیز باید برای افزایش موفقیت درمان نکاتی را مورد توجه قرار دهد. در اینجا سهم متخصص ارتودنسی 80 درصد و سهم بیمار 20 درصد است و همکاری آنها با هم احتمال موفقیت در درمان را افزایش میدهد. اما امروزهه بندرت پس از درمان ارتودنسی بازگشت مجدد ناهنجاری را در بیمار مشاهده میکنیم.
یکی از راه های زیبا تر شدن ارتودنسی است که بر خلاف عملهای زیبایی خیلی سریع به خواسته ی خود نمی سید و در این کار باید صبر و تحمل زیادی داشته باشیم…
ارتودنسی یکی از مهمترین رشتههای تخصصی دندانپزشکی است.
همچنین اولین تخصص معرفی شده در دندانپزشکی میباشد . کار ارتودنسی بیشتر تصحیح مال اکلوژن یا جفت شدن نامناسب دندانهاست. این امر میتواند ناشی از موقعیت نادرست دندانها یا دو فک نسبت به هم باشد یا ممکن است درجاتی از هر دو مشکل در یک فرد موجود باشد. درمانهای ارتودنسی ممکن است تنها بر تصحیح موقعیت دندانها و یا تغییر الگو و جهت رشد دو فک (درمانهای ارتوپدیک) متمرکز باشد.زمان مناسب برای شروع درمان ارتودنسی بستگی به نوع ناهنجاری دارد؛ در مورد بیمارانی که مشکلات اسکلتی دارند، بهعنوان مثال فک بالای آنها جلوتر از موقعیت طبیعی است یا برعکس فک پایینشان عقبتر از موقعیت مناسب خود قرار گرفته، بهترین زمان برای شروع درمان ارتودنسی، سالهای قبل از بلوغ است چون میتوان از رشد کودکان و نوجوانان برای درمان ارتودنسی این ناهنجاریها استفاده کرد، بنابراین حوالی سن ۹سالگی برای دختر خانمها و حوالی سن ۱۱سالگی برای پسرها توصیه میشود.
در مورد مشکلاتی که صرفا مربوط به دندانها میشود محدودیت سنی وجود نداشته ولی زمان طلایی برای درمان ارتودنسی حوالی ۱۲سالگی است. نظر انجمن ارتودنتیستهای آمریکا و ایران نخستین مشاوره با متخصص ارتودنسی باید در سن ۷سالگی باشد تا درصورت نیاز به اقدامات پیشگیری فرصتی از دست نرود.
ارتودنسی در بسیاری از کشورهای دنیا با تفاوتهایی آموزش داده میشود. در ایران یک دندانپزشک پس از ۶ سال تحصیل دندانپزشکی و اخذ مدرک دکترای عمومی دندانپزشکی میتواند در آزمون پذیرش دستیار (رزیدنت) تخصصی دندانپزشکی شرکت کند و در صورت قبولی وارد این دورهٔ تخصصی شود. طول دورهٔ رسمی تخصص ارتودنسی در ایران ۳ سال است.
در مطب یک متخصص ارتودنسی، هزینه ی ارتودنسی به صورت پیش پرداخت -حدود یک چهارم مبلغ کلی- دریافت می شود. سپس درمان ارتودنسی ثابت یا متحرک که حدود ١٨ تا ٢۴ ماه طول می کشد آغاز می شود و بقیه ی هزینه به صورت اقساط ماهیانه دریافت می گردد.
با توجه به اینکه ارتودنسی با زیبایی صورت و لبخند سروکار دارد و با در نظر گرفتن مراجعات ٢ ساله به مطب هزینه ی ارتودنسی زیاد نیست.
این مطلب را هم در نظر بگیرید که بسیاری از ابزارها و دستگاههای ارتودنسی وارداتی هستند و با نوسانات قیمت ارز قیمت آنها نیز تغییر می کند. ولی متخصص ارتودنسی شما، وقتی هزینه ی ارتودنسی شما را تعیین کرد، باوجود تورم و نوسانات بازار این هزینه در طول دو سال بدون تغییر می ماند.
برخی از درمانگاهها و کلینیکهای دندانپزشکی، ممکن است هزینه ی ارتودنسی را کمتر از مطبهای خصوصی محاسبه کنند که البته انتخاب بین محیط مطب و درمانگاه به سلیقه و نظر فرد بستگی دارد.