بارداری یکی از شگفتانگیزترین مراحل زندگی بانوان است. اگر در طول دوره درمان ارتودنسی دندانها متوجه شدید، که به زودی مادر خواهید شد، هیچ دلیلی برای صرف نظر کردن از ارتودنسی وجود ندارد.
ارتودنسی در بارداری کاملاً ایمن است و اگر درمان را پیش از باردار شدن شروع کردهاید، حتماً پزشک را از این خبر هیجانانگیز آگاه کنید تا وی با ایجاد تغییرات لازم در برنامه بتواند به خوبی روند درمان ارتودنسی را مدیریت کند. اما نکته ضروری این است که شما باید دندانهای خود را کاملاً تمیز نگه دارید و بهداشت دهان و دندان را به دقت رعایت کنید. مسواک زدن و کشیدن نخ دندان در قبل از ارتودنسی بارداری با وجود پلاک و سیم در دهان به اندازه کافی مشکل بوده است؛ در شرایط جدید نیز به دلیل تغییرات هورمونی واکنش بدن به پلاک و باکتری دگرگون میشود و در نتیجه احتمال بروز بیماریهای پریودنتال (بیماری لثه) و ورم لثه افزایش مییابد. در صورت لزوم تردید به دل راه ندهید و طی ۹ ماه بارداری چند بار برای پاکسازی دندانها به متخصص ارتودنسی مراجعه کنید و مطمئن باشید که هزینه صرف شده ارزش داشتن لبخندی زیبا را دارد.
مسئله دیگر رادیولوژی است که به سادگی قابل حل است... تنها کافی است به متخصص ارتودنسی بگویید که باردار هستید تا دیگر تا زمان زایمان دستور انجام رادیولوژی ندهند. البته اگر هنوز درمان را شروع نکردهاید، بهتر است دست نگه دارید تا نوزادتان متولد شد، چون پیش از شروع ارتودنسی عکسبرداری برای تشخیص نوع درمان ضروری است و همان طور که میدانیدد استفاده از اشعه ایکس در دوران باردرای مضر است.
عاملهای دیگری نیز وجود دارد که باید در نظر بگیرید. احتمالاً در سه ماهه نخست حالت تهوع آزارتان خواهد داد، و این حالت با گذاشتن پلاک یا سیم ارتودنسی در دهان تشدید میشود. اما حالت تهوع صبحگاهی در پایان سه ماه اول به تدریج از بین میرود و میتوانید درمان ارتودنسی را ادامه دهید.
گاهی اوقات کشیدن دندان در طول ارتودنسی ضرورت مییابد که جای نگرانی نیست و عملی بسیار ساده و ایمن است.
پس از تهیه بریس یا پلاک ارتودنسی و در دهان گذاشتن آن نیاز به مصرف هیچ گونه دارو یا رعایت رژیم غذایی خاصی نیست. بنابراین میتوانید درمان ارتودنسی را با خیال آسوده ادامه دهید؛ فقط به خاطر داشته باشید که در ابتدا و بلافاصله پس از گذاشتن بریس باید غذاهای نرم میل کنید. از یاد نبرید که اگر ارتودنسی را متوقف کنید و بریس را از دهان دربیاورید، ممکن است پس از متولد شدن فرزندتان فرصت چندانی برای مراجعه به مطب متخصص ارتودنسی نداشته باشید.
خیلی از پدرها و مادرها دوست دارند دندانهای کودک شان مرتب و ردیف باشد. از طرف دیگر گاهی تبلیغاتی را میبینیم که روشهای ارتودنسی سریع را توصیه میکنند. اما باید بدانید ارتودنسی سریع خوب نیست. خوب ما در این مقاله سوالاتی را طرح کرده ایم و به انها جواب داده ایم که ممکن است سوالات خود شما هم باشد پس با ما همراه باشید.
1-از کجا بفهمیم که نیروهای وارد بر دندان بیش از حد است؟
همیشه یک علامت هشدار دهنده برای هر عملکرد غیرمعمول و ناصحیح در بدن به نام "درد" وجود دارد. معمولا نیروهای زیاد باعث درد بیش از حد معمول می شوند. منظور از حد معمول این است که اغلب بیماران در روزهای اول درمان ارتودنسی و یا در طول درمان ارتودنسی، در ناحیه دندانها مقداری درد دارند که این دردها معمولا زود از بین میروند و بیمار به نیروهای وارده توسط دستگاههای ارتودنسی عادت میکند، به طوری که تا پایان درمان احساس درد نخواهد داشت. به طورکلی ممکن است بیماران در روزهای اول این درد را هنگام جویدن غذا احساس کنند که بعد از چند روز کم شده و از بین میرود. نکته مهم این است که در این مرحله بیمار نباید از عمل جویدن خودداری کند، چون خود عمل جویدن باعث خونرسانی بیشتر به ریشههای دندان و کاهش درد میشود، به طوری که در روزهای اول برای کاهش درد میتوان جویدن آدامس را به بیمار توصیه کرد. اگر نیروهای وارده خیلی زیاد باشد، می تواند باعث التهاب لثه، تخریب ریشه دندان، تخریب استخوان آرواره، لقی بیش از حد دندانها و حتی از دست دادن دندانها شود. یکی دیگر از علایم نیروی زیاد، لقی بیش از حد معمول دندانهاست.
2-ارتودنسی دندانها چه عوارضی برای بیماران در پی دارد؟
سرعت حرکت دندانها به سختی استخوان بیمار، سن و جنس، میزان تحلیل و تشکیل استخوان، نوع و شیوه درمانی بستگیی دارد؛ مثلا ممکن است در یک نفر طول مدت درمان 1سال و در شخصی دیگر که همان مشکل را داراست، به 5/1 تا 2 سالa افزایش یابد. به طور کلی در ارتودنسی سریع، تمام عوارض حین و بعد از جراحی مانند از دست دادن عملکرد صحیح درد، التهاب، صدمه به ریشه دندان و از طرفی ثبات دندان ها بعد از درمان ارتودنسی، هنوز به طور دقیق مورد بررسی قرار نگرفته است.
3-روشی وجود دارد که بتوان دندانها را ظرف مدت کوتاهی مرتب کرد؟
در درمانهای ارتودنسی برای رفع مشکل بینظمی دندانها، هنوز روشی که بتواند مشکل را سریع از بین ببرد وجود ندارد. اگرر چه با تلفیق درمانهای جراحی و ارتودنسی توسط جراح که به صورت برشهای عمودی روی لثه و استخوان آرواره در بین دندانهاست و میتواند تمامی دندانها و یا تعدادی از دندانها را دربرگیرد و نصب دستگاههای ارتودنسی، میتوان سرعت درمانهای ارتودنسی را بیشتر کرد و در نتیجه طول درمان را کاهش داد. پس از گذشت حدود 20 سال و یا بیشتر از ابداع اینن روش، هنوز این شیوه ی درمانی به شکل متداول و مرسوم در نیامده است.
4-برای ارتودنسی به چه دندانپزشکانی باید مراجعه کرد؟
ارتودنسی بر اساس نوع دندان، متفاوت است، منظور دندان های شیری، دندان های مختلط و دندان های دائمی است. هدفف از این تقسیمبندی این است که بسیاری از درمانهای ارتودنسی برای دندان های مختلط میتواند توسط دندانپزشک عمومی انجام گیرد، اما بیمارانی که نیاز به ارتودنسی ثابت دارند، بهتر است به متخصصان ارتودنسی مراجعه کنند. مشکلی که در جامعه وجود دارد، عدم تشخیص بین دندانپزشک عمومی و متخصصان ارتودنسی است، به این علت که بسیاری از بیماران با دیدن کلمه ارتودنسی روی تابلو و یا سربرگ دندانپزشکک عمومی فکر میکنند که آن دندانپزشک، متخصص ارتودنسی است. البته این به آن معنی نیست که همکاران محترم دندانپزشک عمومی نباید کاری در این زمینه انجام دهند. آنها در مراحلل درمانی اولیه میتوانند کمک زیادی برای کاهش مشکلاتی که ممکن است در آینده برای کودک پیش بیاید، انجام دهند و حداقل کاری که میتوانند، انجام دهند، این است که در صورتت تشخیص به موقع مشکل، آن را به متخصص ارتودنسی ارجاع دهند.
5-لقی دندان در اثر ارتودنسی سریع قابل برگشت است؟
اصولا لقی دندانها در حین درمان ارتودنسی، امری طبیعی است، چون در ارتودنسی، دندان باید میزانی از لقی را به دستت آورد تا بعد بتواند حرکت کند، البته این لقی بسیار کم و توسط بیمار قابل احساس است. لقی دندان در حد طبیعی، به طور قطع بعد از درآوردن دستگاههای ارتودنسی از بین میرود و بیمار نباید از این موضوع ناراحت باشد. اگر لقی دندان ها حداکثر دو هفته تا یک ماه بعد از ارتودنسی باقی بماند، امری غیرطبیعی است و بیمار برای ارزیابی بیشتر باید به دندانپزشک متخصص خود مراجعه کند.
توجه داشته باشید، افرادی که فقط درمان ارتودنسی انجام می دهند، همیشه نمی توانند متخصص ارتودنسی باشند؛ همچنان که در تبلیغات و در تابلوها عبارت هایی مثل دندانپزشک، ارتودنسی یا دندانپزشک مختص ارتودنسی، متخصص دندانپزشکی اطفال، ارتودنسی پیشگیری یا به طور اختصاصی ارتودنسی دیده می شود که هیچ کدام دلیل متخصص ارتودنسی بودنن آنها نیست. افراد متخصص واقعی در مهر نظام پزشکی خود کلمه متخصص ارتودنسی را قید کرده و عضو انجمن ارتودنتیست های ایران هستند که در سایت انجمن ارتودنتیست های ایرانن اسامی آنها قابل مشاهده است.
حتی درباره درمان مشکلات ارتودنسی کودکان دیده می شود که در بسیاری از موارد، مراجعه به دندانپزشک یا متخصص دندانپزشکی اطفال باعث انحراف از درمان درست شده و به جای بهتر شدن درمان ارتودنسی باعث پیچیده تر شدن درمان شده است.
در بیشتر موارد، نیاز به مداخله فوری و تجویز دستگاه ارتودنسی نیست، چیزی که همکاران دندانپزشکی اطفال به آن اعتقاد دارند. چیزی که متخصصان ارتودنسی به آن اعتقاد دارند، این است که فرآیند رشد و تکامل به طور صحیح پیش برود.
هرچند درمان ارتودنسی در تمام سنین امکان پذیر است، ولی برخی درمان ها در بعضی سنین بهتر و راحت تر انجام می شود. بهترین فردی که بتواند بهترین زمان را به شما توصیه کند، متخصص ارتودنسی است.
مشکلات فک در کودکان و نوجوانان تا قبل از بلوغ قابل تغییر و هدایت است. بعد از این دوره درمان های استتاری یا ترکیب درمان های ارتودنسی و جراحی فک قابل انجام است. در بعضی بیماران امکان گسترش قوس فکی برای ایجاد فضای بیشتر وجود دارد. در این موارد درمان زودتر از موعود و درمان دیرهنگام صدمه یکسانی به بیمار وارد می کند؛ بنابراین مشاوره متخصص ارتودنسی را در هفت سالگی از دست ندهید.
درمان های ارتودنسی همیشه برای ردیف کردن دندان ها و زیبایی نیست. در خیلی موارد انجام دیگر درمان های دندانپزشکی نیازمند آماده سازی ارتودنسی است. این درمان ها بویژه در افراد میانسال یا مسن تر انجام می شود. مهم ترین مثال در این موارد فضاهای اضافی در فک، درمان های جایگزینی مثل ایمپلنت و درمان های مرتبط با صدمات است. در این موارد هدف درمان های ارتودنسی براساس نیاز بیمار طراحی می شود.
هزینه درمان ارتودنسی بر مبنای پیچیدگی درمان و طول دوره درمان تعریف می شود. نحوه پرداخت در بیشتر مطب های ارتودنسی به صورت اقساط تعریف می شود که در آن یک سوم هزینه به صورت اولیه و بقیه به صورت اقساط ماهانه تعریف می شود. در بیشتر موارد بیمه ها برای درمان ارتودنسی هزینه عمده ای پرداخت نمی کنند.
درمان ارتودنسی، درمان طولانی مدتی است که دوره فعال آن دست کم 1.5 سال است. پس از این دوره برای حفظ نتیجه به دست آمده شما همچنان نیاز به مراجعه دارید؛ بنابراین اطمینان از حضور متخصص ارتودنسی درمان کننده باعث پیشگیری از مشکلات درمان ناتمام و کم شدن هزینه به علت تغییر دکتر می شود، بنابراین در مراجعه به مراکز و کلینیک هایی که متخصصص ارتودنسی به عنوان همکار در آنجا حضور دارد و امکان تغییر وجود دارد هوشیار باشید.
امروزه وظیفه متخصص ارتودنسی ها فقط ردیف کردن دندانها نیست. ایجاد لبخند زیبا، نیازمند توجه به مسائل بسیاری است که یکی از آنها ردیف بودن دندانهاست.
متخصص ارتودنسی به جای فکر کردن ساده به این که دندان ها را ردیف کند، باید به ایجاد لبخندی فکر کند که بتواند اعتماد به نفس، جذابیت و از همه مهم تر شادی و خوشحالی بیشتری را برای کودکان، نوجوانان و بزرگسالان فراهم کند. متخصص ارتودنسی باید به این مساله اعتقاد داشته باشد که درمان با ارتودنسی، بتواند سودمندی همیشگی و فرصت های بیشتری برایی بیمار فراهم کند.
پیشنهاد انجمن های ارتودنسی این است که همه کودکان باید در هفت سالگی از سوی متخصص ارتودنسی معاینه شوند. تشخیص اولیه مشکل ارتودنسی مثل کجی دندان ها، از دست رفتن زود هنگام دندان شیری، پوسیدگی دندان شیری، مشکلات رشدی و انحراف دادن فک در هنگام بستن فک ممکن است منشأ مشکلات شدیدتر در آینده باشد. در این موارد کشف مشکل و پیروی از دستورات متخصص ارتودنسی، درمان های بعدی را آسان تر می کند.
بزرگسالان نمیتوانند ارتودنسی انجام دهند
این که بزرگسالان نمیتوانند ارتودنسی انجام دهند، باور نادرستی است. ارتودنسی سن خاصی ندارد. نوزادی که با کام شکری به دنیا آمده در همان ابتدا تحت درمان ارتودنسی قرار میگیرد. به دلیل برخی سندرمها مانند سندرم کروزن نیز ارتودنسی زودتر انجام میشود که معمولا با جراحی همراه است. این درمان برای افراد بسیار مسن هم میتواند جوابگو باشد. البته ارتودنسی برای بچهها در کشورهایی مثل آمریکا در سن شش سالگی انجام میگیرد.
این که گفته میشود ناهنجاریهای دندانی بیشتر از گذشته شده است، یک باور درست است، در 300 سال اخیر صورتها در مقایسه با سالهای قبل کشیدهتر شده که این تغییر در شکلظاهری صورت میتواند در افزایش ناهنجاریها تاثیرگذار باشد، اما حقیقت این است که در سالهای اخیر توجه به مباحث زیباشناسی هم بیشتر شده و زیبایی ظاهری بهعنوان مقوله مهمی مورد توجه قرار گرفته است. جایگزینی دندان از دست رفته در گذشته چندان مهم و مورد توجه نبود، اما در سالهای اخیر از نظر فرهنگی، بستر مناسبی برای توجه به ناهنجاریهای دندانی و به طور کلی تغییراتی که میتواند در شکل ظاهری افراد تاثیرگذار باشد، ایجاد شده و از این رو مراجعه مردم برای درمان ارتودنسی بیشتر شده است. به همین علت، تصور میشود از نظر آماری افراد بیشتری به ناهنجاریهای دندانی و ارتوپدیک فک مبتلا هستند، اما حقیقت این است که توجه به مقوله زیبایی موجب افزایش آماری مراجعه افراد به متخصص ارتودنسی شدهه است.
ارتودنسی، درمان همه ناهنجاریهای دندانی است
برخی انحرافات و ناهنجاریها در فک یا دندان میتواند به کمک ارتودنسی درمان شود. برخی ناهنجاریهای فک بالا و پایین نیز بهتر است در سن خاصی نسبت به وضع رشدی بیمار درمان شود. به طور مثال برای درمان ناهنجاریهای فک نسبت به جمجمه بهتر است در سنین رشد ارتودنسی انجام شود و ناهنجاری رفع شود تا در سالهای بعد نیاز به جراحی به حداقل برسد، اما برخی از ناهنجاریها از کنترل خارج است. برخی از ناهنجاریها ممکن است آنقدر شدید باشد که درمان ارتودنسی به تنهایی نمیتواند آن را درمان کند. بنابراین ارتودنسی در هر سنی امکانپذیر است به این شرط که وضع استخوانی و دندانها و نسوج اطراف دندانهای بیمار از سلامت لازم برخوردار باشد و این اجازه را به متخصص ارتودنسی بدهد. حتی بیمارانی هستند کهه درمانهای ارتودنسی ناحیهای دارند و متخصص ارتودنسی در همکاری با دیگر متخصصان برخی درمانها را برای فرد انجام میدهد.
ارتودنسی فقط باعث زیبا شدن دندانها میشود
این باور نادرستی است! ارتودنسی ناحیه پایینی صورت را به طور کامل تحت تاثیر قرار میدهد و نه تنها لبخند، بلکه فرم لب و ارتفاع بینی تا چانه را اصلاح میکند. به عبارت دیگر با ارتودنسی میتوان چهره بیمار را بهتر کرد.
میتوان صورت خیلی گرد را کمی کشیدهتر نشان داد و به عکس لب برجسته را کمی به سمت داخل یا لبهای نازک را کمی به سمت بیرون متمایل کرد.
در مواردی که ارتودنسی به تنهایی نتواند به نتیجه دلخواه برسد میتوان از درمانهای جراحی نیز برای زیبایی بیشتر فک و دندان استفاده کرد، اما در بسیاری موارد میتوان قسمت تحتانی صورت بیمار را بدون جراحی تغییر داد.
زمانی که ما وضع مطلوبی برای صورت بیمار در نظر بگیریم دندانها و فکها باید در موقعیتی باشد که نهایت زیبایی را فراهم کند و ارتودنسی میتواند این کار را انجام دهد.
روشهای جدید ارتودنسی تبلیغاتی و بیمعناست
البته روشهای جدیدی به این درمان اضافه شده است و تبلیغات درست و البته غیرواقعی هم در این زمینه وجود دارد. یکی از اینها ارتودنسی نامرئی است که از 10 تا 12 سال پیش در دسترس مردم قرار گرفته است.
ارتودنسی نامرئی در واقع به طلقهای شیشهای گفته میشود که با توجه به ناهنجاریهای دندانی تعداد آنها متفاوت است. این طلقها تا چند سال پیش تنها برای برخی درمانهای ویژه قابل استفاده بود، اما بسیاری از این مشکلات مرتفع شده است. البته هنوز هم درمان همه ناهنجاریهای ارتودنسی با این وسیله مقدور نیست.
این طلقهای بیرنگ روی دندانها قرار میگیرند و به زحمت میتوان آنها را دید. بیمار هم هر دو هفته این طلقها را تعویض میکند و متخصص ارتودنسی طلق جدیدی را که با توجه به وضع دندانهای بیمار به شرکت سازنده سفارش داده وارد دهان بیمار میکند. بنابراین حتی در صورت تغییر رنگ این طلقهای ارتودنسی هم با توجه به اینکه زود تعویض میشوند، به چشم نمیآیند. این درمان فوقالعاده راحت است و در طول درمان ارتودنسی، کمتر کسی متوجه میشود که چیزی روی دندانهای بیمار قرار دارد.
البته همانطور که گفتم این طلقها محدودیتهایی دارد و تنها 15 تا 20 درصد افرادی که نیاز به ارتودنسی دارند میتوانند از اینها استفاده کنند. ضمن اینکه این درمان بسیار گران است. البته نوع دیگری از درمان ارتودنسی هم هست که در طول درمان مشخص نیست که سیمهای ارتودنسی در سمت داخلی دندانهای بیمار قرار دارند.
در این روش سیمهای ارتودنسی از داخل روی دندانها نصب میشود. این درمان هم کاملا موثر است هرچند زمانگیرتر و گرانتر از درمانهای معمولی است، اما بسیار مطلوب است و از آنجا که نوع برکتها با برکتهای معمولی ارتودنسی فرق دارد، زبان را اذیت نمیکند و به نسوج اطراف دندان هم صدمه نمیزند و تنها باید بهداشت دهان و دندان بخوبی رعایت شود.
البته در این روش هم باید به گونه خاصی دندانها را مسواک زد و بهداشت را بخوبی رعایت کرد. ضمن اینکه نوع برکتهای ارتودنسی در این روش گردتر و مسطح تر است تا به زبان آسیب نزند و نتایج مطلوبی هم دارد. به همین دلیل بیشتر از ارتودنسی معمولی مورد توجه بیماران قرار میگیرد.
دندانها بعد از ارتودنسی هم تغییرشکل میدهند
این موضوع تا حد زیادی به روش ارتودنسی بستگی دارد. اگر روش انتخاب شده برای درمان بیمار از ابتدا بر مبنای ثبات باشد، نتیجه ثابتتری به همراه خواهد داشت. البته بیمار نیز باید برای افزایش موفقیت درمان مواردی را مورد توجه قرار دهد. در اینجا سهم پزشک 80 درصد و سهم بیمار 20 درصد است و همکاری آنها با هم احتمال موفقیت در درمان ارتودنسی را افزایش میدهد. اما امروزه بندرت پس از درمان ارتودنسی بازگشت مجدد ناهنجاری را در بیمار مشاهده میکنیم.
پلاک ارتودنسی ثابت بهتر از متحرک است
در گذشته در بسیاری از موارد از پلاکهای ارتودنسی متحرک استفاده میشد، اما اکنون این روش بندرت مورد استفاده قرار میگیرد و تقریبا کنار گذاشته شده است.
پلاکهای ارتودنسی متحرک نمیتواند دندانها را در یک فضای سهبعدی جابهجا کند اما در درمان ثابت، امکان جابهجایی دندانها در یک فضای سه بعدی وجود دارد. در روش درمانی متحرک موفقیت تا حد زیادی به همکاری بیمار بستگی دارد. البته به این معنی نیست که پلاکهای ارتودنسی متحرک در آینده کنار گذاشته میشود، بلکه به مرور استفاده از آنها کمتر خواهد شد. در عین حال برخلاف آنچه تصور میشود، روش درمانی ارتودنسی ثابت کمتر به دندانها صدمه میزند؛ چراکه دندانها در جهت کنترل شده حرکت میکنند.
اگر از پلاک ارتودنسی متحرک استفاده شود، ریشه دندان در جهت نامناسبی حرکت میکند که ممکن است به تحلیل ریشه منتهی شود، اما به طور کلی عوارض جانبی ناشی از درمان تا حد زیا دی به بهداشت فردی بیمار بستگی دارد.
ارتودنسی معایبی هم دارد
ارتودنسی یک درمان است و قرار نیست چیزی را خراب کند. اگر این درمان درست انجام شود و هم پزشک و هم بیمار کار خود را درست انجام دهند مشکلات و عوارض بعدی برای فرد ایجاد نخواهد شد.
رعایت بهداشت در ارتودنسی حرف اول را میزند. بیمار باید تمام دستورات پزشک را بدرستی اجرا کند و نحوه درست مسواک زدن و نخ کشیدن دندانها را رعایت کند. بیشک، گذاشتن برکتها و سیمها در دهان، گیر غذایی را بیشتر میکند و اگر بیمار در رعایت بهداشت کوتاهی کند دندانها پوسیده میشوند. درمانگر هم در درمان ارتودنسی هم باید اصول را رعایت کند در غیر این صورت ممکن است ریشه دندانها کوتاه شود.
زمانی که جهت و فرم نیروهای وارده به دندان درست باشد و دندان به جای درست هدایت شود نه تنها نسوج دندان خراب نمیشود، بلکه بیماریهای نسوج دهان هم رفع میشود و دندانها سالم میمانند. معمولا کسانی که مشکلات فکی و دندانی دارند مشکلات لثهای هم خواهند داشت. درمان ارتودنسی برای رفع این مشکلات هم بسیار کمک کننده است.
دندانی که کجشده به لثه و نسوج اطراف خود صدمه میزند، اما زمانی که این دندان با ارتودنسی صاف شود، نیروی وارده به فک و جویدن نیز بهتر میشود. به این ترتیب نسوج اطراف دندان سالمتر میماند.